ورق ضد سایش یکی از رایج‌ترین و پرکاربردترین انواع ورق فولادی است. قطعات بسیاری در ماشین آلات و کاربردهای مختلف وجود دارند که به صورت مداوم تحت اصطکاک و سایش قرار دارند. این جاست که ورق ضد سایش به کار می‌آید و می‌تواند عمر و دوام طولانی‌تر این قطعات را تضمین کند. اما ورق ضد سایش چیست و چه کاربردها و انواعی دارد؟
در ادامه بیشتر با این محصول و ویژگی‌های مهم آن آشنا می‌شویم.
ورق ضد سایش چیست؟
همانطور که از نام آن هم مشخص است، مهمترین ویژگی ورق ضد سایش مقاومت آن در برابر سایش است. البته عبارت ضد سایش می‌تواند در مورد ورق‌های لاستیکی و پلیمری هم به کار رود اما در صنعت فولاد به نوع خاصی از ورق فولادی هم اطلاق می‌شود. ورق‌های فولادی مقاوم در برابر سایش معمولا از فولاد با مقاومت بالا و کم آلیاژ (HSLA) یا با کربن بالا ساخته می‌شوند.
این مواد به گونه‌ای طراحی شده‌اند که در برابر ضربه و سایش مقاومت کنند و برای کاربردهای سنگین ایده آل باشند. این مدل ورق در صنایع بسیاری مورد استفاده قرار می‌گیرد و دوام و مقاومت عالی و طولانی مدت را ایجاد می‌کنند.
ویژگی‌های ورق ضد سایش
مهمترین مزیت این نوع ورق دوام آن در برابر خراشیدگی و سایش است. قطعاتی که مدام در معرض سایش و اصطکاک قرار دارند، به مرور خورده شده و در نهایت دچار پارگی می‌شوند. انتخاب ورق ضد سایش در چنین کاربردهایی می‌تواند دوام قطعه را به شدت بالا ببرد و از خرابی و جایگزینی آن‌ها جلوگیری کند. علاوه بر این، این مدل ورق آهن دارای چقرمگی مناسبی نیز هست. به این ترتیب در عین این که سختی بیشتری از فولادهای سنتی دارد چقرمگی خود را هم حفظ می‌کند و در برابر ضربه هم تا حدودی مقاوم است. همچنین سختی سطح بالا، مقاومت در برابر خوردگی خوبی هم به آن می‌دهد و در نتیجه می‌توان از آن در محیط‌های خشن‌تر هم استفاده کرد. در نهایت باید به جوش پذیری مناسب اشاره کنیم که کاربرد این مدل فولاد را وسیع‌تر هم می‌کند.
نحوه تولید این ورق
فرایند تولید این نوع ورق به بسیاری دیگر از ورق های استیل شباهت دارد و مهمترین عامل تمایز آن در واقع ترکیبات است و به طور کلی یک از مدلهای ساده و رایج ورق محسوب می‌شود. در ساده‌ترین حالت مراحل تولید این ورق را می‌توان این گونه تعریف کرد:
۱. ذوب فولاد
در اولین مرحله ذوب فولاد را داریم که ممکن است در کارخانه تولید ورق ضد سایش هم رخ ندهد. در این مرحله مواد اولیه شامل سنگ آهن، کربن و مواد معدنی مورد نیاز دیگر برای ایجاد تغییرات شیمیایی و مکانیکی به کوره اضافه می‌شود. سطح کربن موجود در ورق فولادی مقاوم در برابر سایش معمولا بین ۰.۱۸ تا ۰.۳ درصد است که سبب می‌شود در انتها یک فولاد با کربن کم تا متوسط داشته باشیم.
۲. تبدیل به ورق
در بخش ذوب ریزی معمولا ذوب در شکل‌های اسلب یا بیلت ریخته می‌شود تا در ادامه راحت‌تر بتوان آن‌ها را شکل دهی کرد. سپس این بیلت یا اسلب‌ها دوباره حرارت دهی می‌شوند و تحت نورد قرار می‌گیرند. به این ترتیب ضخامت آن‌ها کاهش داده می‌شود و به شکل ورق در می‌آیند.
۳. عملیات حرارتی
این مرحله بسیار مهم است و خواص اصلی ورق ضد سایش را ایجاد می‌کند. در بخش اول کوئنچ را داریم که همان سریع سرد شدن است. این سریع سرد شدن سبب ایجاد سختی و استحکام بالا در فولاد می‌شود اما در عین حال آن را تا حدی شکننده و ترد می‌کند. در مرحله بعدی عملیات تمپرینگ روی ماده اجرا می‌شود که در آن دما تا حد خاصی بالا رفته و به آرامی پایین می‌آيد. در این‌جا در عین حفظ درصد زیادی از سختی و استحکام، چقرمگی ماده هم افزایش پیدا خواهد کرد.
انواع ورق ضد سایش براساس درجه سایش
ورق ضد سایش بر اساس ابعاد و ضخامت، ترکیبات اولیه، کاربرد مد نظر و موارد دیگر به انواع مختلفی تقسیم می‌شود. یکی از رایج‌ترین انواع دسته بندی این نوع ورق، دسته بندی بر اساس درجه سایش است. معروف‌ترین مدلهای این نوع ورق به شرح زیرند:
ورقAR 400
ورق AR 400 نوعی ورق فولادی مقاوم در برابر سایش با سختی 400 برینل است. این ورق مقاومت خوبی در برابر سایش، ضربه و سایش لغزنده ارائه می‌دهد که آن را برای محیط‌های کاری سخت مناسب می‌کند. ورق AR 400 معمولا در صنایعی مانند ساخت و ساز و جابجایی مواد استفاده می‌شود، جایی که تجهیزات و قطعات در معرض شرایط سایشی قرار می‌گیرند.
ورق AR 450
ورق AR 450 نوع دیگری از ورق فولادی مقاوم در برابر سایش با درجه سختی بالاتر 450 برینل است. این صفحه مقاومت بیشتری در برابر سایش ساینده ایجاد می‌کند و دوام عالی را در شرایط چالش برانگیز ارائه می‌دهد. صفحه AR 450 در صنایعی که تجهیزات سنگین در معرض ساییدگی سروکار دارند، کاربرد دارد.
ورق AR 500
ورق AR 500 یک صفحه فولادی مقاوم در برابر سایش درجه یک است که دارای درجه سختی 500 برینل است. مقاومت بالایی در برابر سایش و ضربه ارائه می‌دهد و برای استفاده در کاربردهای با سایش بالا ایده آل است. صفحه AR 500 معمولا در صنایعی مانند معدن استفاده می‌شود، جایی که عمر طولانی سایش و قابلیت اطمینان بسیار مهم است.
ورقAR 600
ورق AR 600 نشان دهنده بالاترین سطح در بین مدلهای مختلف ورق ضد سایش است که دارای سختی 600 برینل است. این نوع ورق استحکام و چقرمگی فوق العاده‌ای از خود نشان می‌دهد و مقاومت فوق العاده‌ای در برابر سایش و ضربه شدید ایجاد می‌کند. ورق AR 600 معمولا در کاربردهای تحت فرسودگی شدید مانند سنگ شکن‌ها و خردکن‌ها در صنایع معدنی و بازیافت استفاده می‌شود.
کاربرد ورق ضد سایش
همانطور که اشاره شد، ورق‌های ضد سایش کاربردهای بسیاری در صنایع مختلف دارند. این ورق‌ها دوام عالی و مقاومت در برابر سایش را ارئه می‌دهند که آن‌ها را برای محیط‌های سخت ایده‌آل می‌کند. از مهمترین کاربردهای ورق ضد سایش می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تجهیزات و ملحقات خاک برداری
- ساخت و ساز، تخریب و بازیافت
- جابجایی مواد، خرد کردن و انتقال
- کابرد در معدن، استخراج و فرآوری
- سیمان و سایر کارخانه های صنعتی
- ماشین‌آلات کشاورزی و جنگلداری (مثلا بدنه ماشین‌آلات مخصوص)
- کامیون، تریلر و سایر وسایل نقلیه
عوامل موثر برخاصیت ضد سایش فولادها
همانطور که در پروسه تولید ورق ضد سایش به آن اشاره شد، روند تولید این ورق تاثیر زیادی بر خاصیت ضد سایش آن دارد. البته میزان کربن و سایر مواد آلیاژی هم قاعدتا تاثیر مهمی در سختی و خواص مکانیکی و فیزیکی ورق بازی می‌کنند. با این وجود فرایند کوئنچ و تمپر مهمترین تاثیر را دارد. دمای تمپر، تجهیزات و مدت زمان نگهداری در دمای مشخص همگی می‌توانند سختی و خاصیت ضد سایش را تحت تاثیر خود قرار دهند.
عوامل اثرگذار بر قیمت انواع ورق‌های ضد سایش
ورق‌های مختلفی در بازار وجود دارد و بنا بر شرایط مختلف، قیمت‌های مختلفی هم برای این ورق‌ها در نظر گرفته شده است که باید بر اساس کاربرد و بودجه خود اقدام به خرید آن‌ها کنید. مهمترین عوامل تاثیر گذار بر قیمت ورق موارد زیر هستند:
- ترکیبات شیمیایی ورق
- تکنولوژی ساخت و تولید ورق
- کیفیت ساخت ورق
- برند و کارخانه سازنده ورق
- گرید و استانداردهای ورق
راهنمای خرید انواع ورق
نیازی به گفتن نیست که برای انتخاب بهترین ورق، قبل از هرچیزی باید انتظارات خود را مد نظر داشته باشید و ببینید که برای پروژه شما دقیقا به چه ویژگی‌هایی نیاز است. از مقاومت سایشی گرفته تا سختی، چقرمگی و استحکام همگی ملاحظات مهمی در هنگام انتخاب ورق مناسب هستند. ضخامت و ابعاد ورق هم بدون شک فاکتورهای مهمی هستند که باید در نظر داشته باشید، زیرا در مقاومت در برابر ضربه و سایش موثر هستند. یک عامل مهم دیگر این است که ببینید چه چیزی در کاربرد مورد نظر شما سبب سایش می‌شود؛ لغزش، ضربه یا گرما؟ به عنوان مثال، اگر کاربرد شما شامل ضربه باشد، ممکن است به ورقی با مقدار چقرمگی بالاتر نیاز باشد. همچنین موارد ضد زنگ برای محیط‌های خشن مفیدتر هستند، اگر در پروژه خود لغزش دارید هم باید به سراغ موارد با سختی بالاتری بروید.
خرید انواع ورق ضد سایش از آهن آکس
برای خرید بهترین ورق ضد سایش، بسیار مهم است که از یک مرجع معتبر خرید کنید. همچنین تنوع بسیاری برای این ورق وجود دارد، به طوری که انتخاب گاهی می‌تواند بسیار گیج کننده باشد. در این میان خیلی راحت می‌توانید از خدمات مشاوره آهن اکس استفاده کنید و با تعیین کاربردها و نیازهای خود، بهترین گرید و برند ورق را با قیمت متناسب و ویژگی‌های فنی قابل اطمینان خریداری کنید.
جمع بندی
ورق ضد سایش یکی از پرکاربردترین ورق‌های فولادی است که در صنایع بسیاری برای افزایش طول عمر قطعات و افزایش مقاومت آن‌ها در برابر سایش و ضربه مورد استفاده قرار می‌گیرد. از مهمترین ویژگی‌های این ورق می‌توان به داشتن سختی و استحکام خوب در عین داشتن چقرمگی اشاره کرد. انتخاب ورق ضد سایش بر اساس عواملی همچون کاربرد، میزان سختی مد نظر و ابعاد پروژه انجام می‌گیرد.