و لوله‌های فولادی یکی از اجزای حیاتی در صنایع مختلف مانند نفت و گاز، انرژی، ساخت و ساز، و حمل و نقل هستند. دو نوع رایج انواع لوله بدون‌درز یا لوله مانیسمان و لوله درزدار می‌باشند. روش تولید لوله‌های مانیسمان از روش‌های جداگانه و خاص است، در حالی که لوله‌های درزدار با استفاده از فرآیند جوشکاری تولید می‌شوند. که این عمده ترین تفاوت بین این دو لوله می‌باشد. هر نوع از این لوله‌ها ویژگی‌ها و مزایای منحصر به فردی دارند که در این مقاله به بررسی آنها می‌پردازیم.
لوله مانیسمان چیست؟
لوله‌های مانیسمان، از جمله مواد فلزی پرکاربرد در صنایع نفت، گاز و پتروشیمی می‌باشند. این لوله‌ها از شمش فولاد ساخته می‌شوند و عموماً از طریق فرآیند کشش و نورد شمش‌های فولادی تولید می‌شوند. آنها برای کاربردهای مختلفی نظیر سیستم‌های بخار هوای فشرده، سیستم‌های هیدرولیک، آب و فاضلاب، و مصارف گاز استفاده می‌شوند. این لوله‌ها از آلیاژهای خاص مانند X52، X60 و X70 تولید می‌شوند که دارای مقاومت بالا در برابر خوردگی و فرسایش هستند.
برای تولید لوله‌های مانیسمان، ابتدا یک شمش آهن به وسیله کشش و رول‌گیری روی میله حفره ساز قرار می‌گیرد تا پوسته‌ای توخالی به وجود آید. این فرآیند باعث تولید لوله‌های بدون درز می‌شود که به دلیل عدم وجود درزها، به نام لوله‌های مانیسمان شناخته می‌شوند. این نوع لوله‌ها در انگلیسی به عنوان “سیم لس” (Seamless pipe) نیز شناخته می‌شوند.
لوله سیاه درزدار چیست؟
لوله سیاه درزدار ( به انگلیسی Welded Steel Pipe ) یک نوع لوله فولادی است که در فرآیند تولید آن، درزهای جوشکاری بر روی سطح لوله وجود دارد. این درزهای جوشکاری در نقاط اتصال مواد را به هم می‌پیوندند. این نوع لوله‌ها از شمش فولاد ساخته می‌شوند و به منظور استفاده در صنایع مختلف از جمله صنایع نفت، گاز، ساختمانی، و آب و فاضلاب استفاده می‌شوند.
فرآیند تولید لوله سیاه درزدار شامل جوشکاری سطح مسطح شمش‌های فولادی است که سپس با فشار و حرارت برای ایجاد اتصال دائمی می‌شوند. این درزهای جوشکاری به دلیل تولید حرارت و فشار، ممکن است تاثیرات جانبی مثل ضعف در مقاومت مکانیکی یا افزایش خطر خوردگی را در لوله‌ها ایجاد کنند.
کاربرد انواع لوله مانیسمان و لوله درزدار
لوله‌های بدون درز مانیسمان و لوله‌های درزدار هر کدام کاربردها خاص خود را دارند که در جدول زیر عنوان می کنیم:
| کاربرد انواع لوله مانیسمان و لوله درزدار | |
| لوله بدون درز مانیسمان | لوله درزدار |
| خط لوله انتقال و استخراج نفت و گاز | انتقال سیالات مانند آب و نفت و گاز |
| صنایع پالایشگاهی | در صنایع ساختمانی برای لوله کشی شوفاژ و آبگرمکن (لوله گازی و شوفاژی) |
| شرکت‌های پتروشیمی | در لوله کشی فاضلاب |
| مبدل گرمایی و حرارتی | صنایع معدن و تونل سازی |
| آبرسانی صنعتی | صنعت کشتی سازی |
| آبرسانی برای کشاورزی | تولید قطعات صنعتی |
| نیروگاه‌های تولید انرژی | صنایع ماشین سازی(شاسی و جک) |
| عایق کابل‌های فشار قوی برق | ساخت پروفیل های قوطی |
| ساخت حصار و حفاظ و داربست | |
تفاوت لوله‌های مانیسمان و درزدار چیست؟
تفاوت لوله‌ها از نظر کیفیت ظاهری، تولید و مقاومت
- کیفیت ظاهری
اولین مسئله‌ای که در تفاوت این دو لوله بحث می‌شود، ظاهر لوله‌های درزدار و بدون درز است. لوله‌های درزدار عموماً دارای جوش‌هایی در طول و جای جای آن هستند که روی آنها ردی از پرزها و لکه‌های جوشکاری مشاهده می‌شود. این لوله‌ها به دلیل وجود جوش، ممکن است ناهموار باشند و برای برخی کاربردها مناسب نباشند. از سوی دیگر، لوله‌های بدون درز یا لوله‌های مانیسمان، بدون هیچ جوشی تولید می‌شوند و به دلیل اینکه هموار و بدون درز هستند، ظاهر آنها نسبت به لوله‌های درزدار بسیار شفاف و زیباتر است.
- روش تولید
لوله مانیسمان به روش‌هایی مانند نورد گرم و سرد، اکستروژن و کشش سرد تولید می‌شود، در حالی که لوله سیاه درزدار به روش نورد گرم و در حرارت بالا تولید می‌شود و از جوشکاری‌های مختلفی استفاده می‌شود و برای سایز‌های بزرگ‌تر، از روش اسپیرال یا مارپیچ استفاده می‌شود.
- استحکام و مقاومت لوله
لوله بدون درز مانیسمان دارای استحکام و دوام بالاتری است، زیرا ساختار یکپارچه‌ای دارد که از وجود درزها جلوگیری می‌کند. این در حالی است که لوله سیاه درزدار به دلیل وجود درزها، مقاومت کمتری دارد.
تفاوت لوله‌ها از نظر کاربرد و مواد اولیه
- کاربرد
لوله‌های بدون درز یا مانیسمان اغلب برای انتقال مواد مایع، گاز و بخار در صنایع نفت و گاز، پتروشیمی، و نیروگاهی استفاده می‌شوند. این نوع لوله‌ها به طور کلی در مواقعی که نیاز به عملکرد بالا و عدم نشتی است، مورد استفاده قرار می‌گیرند. از سوی دیگر، لوله‌های درزدار دارای قیمت کمتری هستند و بیشتر در کاربردهایی با حساسیت کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرند. این نوع لوله‌ها اغلب برای انتقال آب در صنایعی همچون آب و فاضلاب و در صنعت ساختمان مورد استفاده قرار می‌گیرند.
- مقاومت در برابر خوردگی
در کل، مقاومت لوله‌ها در برابر مواد شیمیایی به آلیاژی که از آن تشکیل شده‌اند بستگی دارد. لوله‌های سیاه درزدار به دلیل وجود درزهای جوش در سطح داخلی، در مقابل خوردگی و رسوب گذاری حساس‌تر از لوله‌های مانیسمان هستند. از طرف دیگر، لوله‌های مانیسمان به دلیل یکپارچگی و بدون درز بودن، مقاومت بهتری در برابر خوردگی دارند. این موضوع به این معنی نیست که لوله‌های درزدار بی‌کیفیت باشند. در واقع، با استفاده از روش‌های جوشکاری جدید و استفاده از عیب یابی با استفاده از اشعه ایکس دیجیتال، لوله‌های سیاه درزدار به طور قابل توجهی در برابر خوردگی مقاوم شده‌اند.
- ماده اولیه
در ساخت لوله‌های درزدار از ورق یا تسمه فولادی استفاده می‌شود، در حالی که برای تولید لوله‌های مانیسمان مستقیماً از شمش فولاد استفاده می‌شود. لوله‌های درزدار به این دلیل که نیاز به جوشکاری دارند، باید با عنصرهایی مانند گوگرد، منگنز یا اکسیژن ترکیب شوند تا عملیات جوشکاری و انتقال حرارت راحت‌تر انجام شود. عدم وجود این مواد، فرایند جوشکاری را سخت خواهد کرد و به همین دلیل این عناصر باید با ترکیب‌های خاص اضافه شوند. در صورتی که برای لوله‌های مانیسمان نیازی به عناصر اضافی احساس نمی‌شود.
مزایای لوله مانیسمان و لوله درزدار
مزایای لوله مانیسمان
- استحکام و مقاومت بالا: لوله‌های مانیسمان بدون درز به دلیل ساختار یکپارچه‌ی خود، استحکام و مقاومت بسیار خوبی ایجاد می‌کنند، که احتمال بروز شکاف، آسیب و ترک در اثر فشار یا عواملی نظیر خوردگی و مواد شیمیایی را کاهش می‌دهد.
- مقاومت در برابر شرایط محیطی: لوله‌های مانیسمان بدون درز مقاومت مناسبی در برابر شرایط محیطی مختلف نظیر رطوبت یا دمای قابل توجه و بالا دارند.
- قابلیت استفاده در فشارهای بالا: برای فشارهای داخلی سنگین و فشارهای ناشی از جریان سیالات و خطوط انتقال پرفشار، لوله‌های مانیسمان بدون درز انتخابی ایده‌آل هستند.
- مشخصات فنی گسترده و متنوع: لوله‌های مانیسمان بدون درز در انواع مختلفی از لحاظ قطر، طول و ضخامت تولید می‌شوند، از جمله رده‌های 40 و 20 که از پرکاربردترین انواع هستند.
- دامنه کاربرد گسترده: این نوع لوله‌ها در صنایع مختلفی از ساخت و ساز گرفته تا صنایع حساس نظیر پتروشیمی کاربرد دارند.
- خصوصیات فیزیکی مثبت: قابل بازیافت بودن، تغییرشکل بسیار کم، وزن مناسب و یکنواختی مواد از دیگر مزایای این نوع لوله‌ها است.
مزایای لوله درزدار
- مقاومت و استحکام بالا: لوله‌های سیاه درزدار به دلیل فرآیند حرارت دهی ورق فولاد، مقاومت و استحکام بالایی دارند که آنها را برای مقاومت در برابر فشارهای بالا و شرایط محیطی با حرارت بالا و ضربه مناسب می‌کند.
- دوام در برابر شرایط محیطی مختلف: این لوله‌ها دارای دوام بسیار مناسبی در برابر شرایط محیطی با حرارت بالا و ضربه هستند که آنها را برای استفاده در شرایط سخت و متغیر مناسب می‌سازد.
- تولید توسط برندهای مختلف ایرانی و خارجی: این لوله‌ها توسط برندهای مختلف ایرانی و خارجی با قطر و ضخامت گوناگون تولید می‌شوند، که این امر انعطاف بیشتری در انتخاب برای نیازهای خاص فراهم می‌کند.
- دسترسی آسان به انواع لوله و اتصالات سیاه درزدار: لوله‌های سیاه درزدار و اتصالات آنها به راحتی در دسترس هستند که این امر انتخاب و استفاده از آنها را ساده‌تر می‌کند.
- سرعت اجرای کار مناسب و قابلیت تعویض و اتصال آسان: این لوله‌ها دارای سرعت اجرای کار مناسبی هستند و قابلیت تعویض و اتصال آسانی دارند که زمان و هزینه‌ی مربوط به نصب و تعمیر را کاهش می‌دهد.
- انواع متنوع لوله سیاه درزدار برای استفاده‌های مختلف: وجود انواع متنوعی از لوله‌های سیاه درزدار سبک و سنگین برای استفاده‌های مختلف، از جمله انبارها، خطوط انتقال، و سیستم‌های آبیاری، این لوله‌ها را به یک گزینه مناسب برای برخی از صنایع تبدیل کرده است.
- قیمت مناسب و ارزان نسبت به سایر لوله‌های فولادی: قیمت مناسب و ارزان لوله‌های سیاه درزدار نسبت به سایر لوله‌های فولادی، از جمله مزیت‌های اصلی این نوع لوله‌هاست که از استفاده گسترده‌تری در صنایع مختلف بهره می‌برند.
استانداردهای لوله سیاه درز دار و لوله بدون درز
استانداردهای لوله مانیسمان
در استانداردهای لوله مانیسمان ASTM، بیش از 100 مورد به انواع مختلفی از این محصول اشاره شده است. این استانداردها به‌طور گسترده‌ای از جنس‌ها، ساختارها و کاربردهای مختلف لوله‌های مانیسمان پوشش می‌دهند. از جمله مهم‌ترین استانداردهای ASTM برای لوله‌های مانیسمان می‌توان به ASTM A53 و ASTM A106 اشاره کرد.
لوله‌های ساخته شده به این استانداردها، کاربردهای خاص خود را دارند. به عنوان مثال، لوله‌های مطابق با استاندارد ASTM A53 معمولاً برای انتقال موادی مانند بخار، هوا، آب و نفت با فشار کم استفاده می‌شوند. از سوی دیگر، لوله‌های ساخته شده به استاندارد ASTM A106 برای انتقال موادی با دما و فشارهای بالاتر به کار می‌روند. این تفاوت‌ها به دلیل ترکیب شیمیایی و ساختار متفاوتی است که در تولید این لوله‌ها به کار گرفته می‌شود
استاندارد لوله سیاه درزدار
لوله‌های درزدار به دو صورت درز مستقیم و لوله درز اسپیرال تولید می‌شوند. در روش درز مستقیم، خط جوش به صورت مستقیم در امتداد طولی لوله قرار می‌گیرد، در حالی که در روش درز اسپیرال، خط جوش لوله به صورت مارپیچ در راستای طولی لوله قرار می‌گیرد.
برای استخراج اطلاعات ابعادی از لوله‌های درزدار، اطلاعات مربوط به وزن، ضخامت، قطر بیرونی و سایر ویژگی‌ها بر اساس استانداردهای مشخص شده باید بدست آید. استانداردهای لوله‌های درزدار معمولاً شامل اطلاعاتی درباره ابعاد، مشخصات مواد، ویژگی‌های فیزیکی و مکانیکی، و روش‌های آزمون و اندازه‌گیری است.
به عنوان مثال، استانداردهای ASTM و API برای لوله‌های درزدار اطلاعات دقیقی از این قبیل را ارائه می‌دهند. با مطالعه این استانداردها، می‌توانید اطلاعات لازم را در مورد ابعاد و مشخصات فنی لوله‌های درزدار کسب کنید.
استاندارد DIN
استاندارد DIN یکی از استانداردهای معتبر و پرکاربرد در صنعت لوله کشی است که مخصوصاً در اروپا و آلمان به کار می‌رود. این استاندارد برای هر دو نوع لوله درزدار و بدون درز مشخصات و معیارهای خود را دارد.
برای لوله‌های درزدار، استاندارد DIN معمولاً به شماره DIN 2458 ارجاع داده می‌شود. این استاندارد مشخصات فنی مربوط به لوله‌های فولادی با درز دارای ضخامت مشخص و ابعاد است. اطلاعاتی نظیر ابعاد، ضخامت دیواره، جنس مواد و ویژگی‌های مکانیکی این نوع لوله‌ها در استاندارد DIN 2458 تعیین شده است.
در مورد لوله‌های بدون درز، استاندارد DIN 1629 معمولاً به کار می‌رود. این استاندارد مشخصات فنی لوله‌های فولادی بدون درز را تعیین می‌کند، از جمله ابعاد، مشخصات مواد، ویژگی‌های فیزیکی و مکانیکی و روش‌های آزمون. اطلاعاتی نظیر قطر، ضخامت دیواره، جنس مواد و استحکام لوله‌ها در این استاندارد مشخص می‌شود.
با مطالعه استانداردهای DIN 2458 و DIN 1629، می‌توانید اطلاعات دقیقی از مشخصات فنی و ابعاد لوله‌های درزدار و بدون درز را بدست آورید و از آنها برای انتخاب و استفاده بهینه در پروژه‌های مختلف استفاده کنید.
قیمت لوله مانیسمان و لوله‌های سیاه درزدار
یکی از تمایزات اساسی بین لوله‌های مانیسمان و لوله‌های سیاه درزدار، قیمت آنها است. قیمت لوله‌های مانیسمان به دلیل فرآیند تولید پیچیده‌تر و همچنین استحکام بیشتر، معمولاً بالاتر از قیمت لوله‌های سیاه درزدار است. برای مثال، قیمت یک لوله مانیسمان با قطر 10 اینچ ممکن است نسبت به یک لوله سیاه درزدار با همان قطر، بیشتر باشد.
خرید لوله بدون درز و لوله سیاه درز دار با بهترین قیمت
آهن اکس یک مجموعه تخصصی با سابقه طولانی در زمینه لوله‌های فولادی است. با توجه به این سابقه، تنوع بالایی از انواع لوله‌های مانیسمان بدون درز و لوله‌های سیاه درزدار را برای مشتریان فراهم می‌کند. همچنین، همکاری با برندهای معتبر داخلی و خارجی برای اطمینان از کیفیت محصولات ارائه شده یکی از مزایای آهن اکس می‌باشد. ارسال به سراسرکشور و ارائه قیمت مناسب از مزایای آهن اکس است.
سخن آخر
لوله‌های مانیسمان و درزدار از پر استفاده‌ترین لوله‌های موجود در بازار هستند و به دلیل ویژگی‌های منحصر به فرد خود، در هر صنعت و کاربردی مورد استفاده قرار می‌گیرند. این دو نوع لوله به واسطه کارایی عالی و مقاومت مناسب خود، بهترین گزینه برای بسیاری از پروژه‌ها هستند.
انتخاب بین لوله‌های درزدار و مانیسمان چالشی است که بسیاری از صنایع با آن مواجه هستند. با اطلاعات کافی در مورد تفاوت‌ها و ویژگی‌های هر نوع لوله، این چالش به طور قابل توجهی کاهش می‌یابد و امکان انتخاب بهتر و منطقی‌تر برای هر پروژه فراهم می‌شود. از این رو، آشنایی با مزایا و معایب هر نوع لوله و درک دقیقی از نیازها و شرایط خاص پروژه، کمک می‌کند تا انتخاب مناسب و موثرتری صورت گیرد.